Rodzaje szczoteczek do zębów

Szczoteczka do zębów ręczna

Wciąż jeszcze najpopularniejszymi szczoteczkami są szczoteczki ręczne. Trzeba jednak przyznać, że ich dominacja powoli się kończy.  W rozwiniętych krajach zachodu np. Wlk. Brytanii to już tylko 51%. W momencie czytania tego artykułu być może szczoteczki manualne zostały już zdetronizowane.  Chociaż nie mają takich udogodnień, które można znaleźć w szczoteczkach elektrycznych, nadal są skutecznym narzędziem do czyszczenia zębów i zapobiegania zapaleniu dziąseł. Ich zasadniczą zaletą jest cena, która jest wielokrotnie niższa niż w przypadku szczoteczek elektrycznych.

Zwykle występuje w trzech odmianach twardości.  Twarda (hard) szczoteczka dedykowana jest np. palaczom, miękka (soft) osobom chorym na paradontozę, nadwrażliwość lub posiadającym odsłonięte szyjki zębowe.  Szczoteczka średnia (medium) to ta uniwersalna, zalecana dla osób ze zdrowymi zębami.

Badania wskazują, że stomatolodzy i higienistki stomatologiczne posługujący się na co dzień wyłącznie szczoteczkami manualnymi  prawidłowo je używając, czyli używają właściwej techniki, czasu szczotkowania, rodzaj zastosowanego włosia, jego miękkość, wielkość i kształt główki, stosując właściwą technikę, czas szczotkowania, rodzaj zastosowanego włosia, jego miękkość, wielkość i kształt główki, 
uzyskują ponadprzeciętne efekty w higienie jamy ustnej. Musimy stwierdzić, że pomimo zalet, które dają technologie stosowane w szczoteczkach elektrycznych (ogólnie), właściwe czyszczenie  szczoteczką manualną mogą dać bardzo podobne efekty higieniczne.

Warto też dodać, że te najtańsze szczoteczki dostępne w sklepach spożywczych , w hotelach czy na stacjach benzynowych można stosować raczej tylko w awaryjnych sytuacjach. Pacjenci stosujący szczoteczki manualne zwykle szczotkują zęby za krótko, używając zbyt dużego nacisku.

Wpływ włosia na skuteczność higieny

Warto zwrócić też uwagę w szczoteczkach manualnych na ustawienie włosia. W przypadku szczoteczek z włosiem krzyżowym zaobserwowano znaczącą redukcję płytki nazębnej o co najmniej 84 proc., ale także w przestrzeniach międzyzębowych (co najmniej 95 proc.)

Szczoteczka do zębów elektryczna

Zdobywają coraz większą popularność ze względu na swoją skuteczność działania. Włosie szczoteczki elektrycznej wibruje, aby pomóc usunąć nagromadzoną płytkę nazębną. Takie mikro wibracje pozwalają na wykonanie więcej mikro ruchów w trakcie mycia. Pozwalają także łatwiej dotrzeć w miejsca wrażliwe i trudnodostępne jak np. styczna zęba i dziąseł minimalizując zapalenie dziąseł. Prowadzone w tym zakresie badania wykazały, że w praktyce po trzech miesiącach używania elektrycznej szczoteczki płytka nazębna została zmniejszona o 21% , a zapalenie dziąseł o 11%

Niewątpliwie wzrost popularności elektrycznych szczoteczek do zębów wynika z faktu, że wykonują one większość pracy za pacjenta. Są też pomocne dla osób z ograniczeniami ruchowymi. Również dzieci szczególnie te w wieku do 7 lat mają problem z prawidłowym myciem zębów. Tutaj znowu badania w krajach rozwiniętych wskazu ją, że tej grupie wiekowej dzieci szczoteczki elektryczne mają już zdecydowaną przewagę. Rodzice, szczotkujący zęby swoich dzieci, twierdzą, że  elektryczne szczoteczki do zębów są łatwiejsze w manewrowaniu. Minutnik zaś może pomóc w szczotkowaniu zębów, gdyż monitoruje czas zabiegu, po to, aby wystarczająco usunąć płytkę nazębną z zębów i dziąseł. Jest to ważne u dzieci, które dopiero uczą się szczotkowania zębów.

Prawidłowo używana elektryczna szczoteczka do zębów nie powinna ranić dziąseł ani być zbyt abrazyjna w stosunku do szkliwa. Niektóre elektryczne szczoteczki do zębów mają czujnik, który emituje kolorowe światło lub specjalny dzwięk, gdy wywierany jest zbyt duży nacisk, informując użytkownika o konieczności delikatniejszego szczotkowania. W badaniach przeprowadzonych z tym typem szczoteczek okazało się, że uczestnicy w 85 proc. przypadków uniknęli nadmiernego nacisku podczas szczotkowania. 

Szczoteczki elektryczne wymagają mniejszej siły do usunięcia płytki nazębnej niż szczoteczki manualne, co może być korzystne w przypadku osób z nadwrażliwością. Szczególnie godne polecenia są szczoteczki dwugłowe.

W tej grupie szczoteczek zasadniczo mamy obecnie szczoteczki oscylacyjno-rotacyjne gdzie główka obraca się w niepełnym obrocie w lewo i prawo z częstotliwością < 126 Hz, oraz oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne gdzie główka porusza się w nie pełnym obrocie w lewo i prawo oraz do przodu i tyłu z częstotliwością ruchów <800 Hz.

Julie Grender i in. w 2020 r. dokonała metaanalizy 20 badań klinicznych z udziałem 2551 pacjentów, które wykazało istotną statystycznie wyższą redukcję płytki nazębnej przez szczoteczki oscylacyjno-rotacyjne i oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne w porównaniu do szczoteczek manualnych i sonicznych. Ta metaanaliza potwierdziła zalecenia dla pacjentów z różnym stopniem krwawienia z dziąseł, aby używać oscylacyjno-rotacyjnych elektrycznych szczoteczek do zębów zamiast szczoteczek manualnych i sonicznych w celu poprawy kontroli płytki nazębnej i zdrowia dziąseł.

Szczoteczki soniczne

To rozwinięcie szczoteczek elektrycznych. Tutaj zwykle mamy podłużna główkę szczoteczki, na której włosie wykonuje najczęściej ruch z boku na bok z częstotliwością 600-1033 Hz. W odmianie soniczno-jonowej szczoteczka czyści mechanicznie dzięki ruchom włókien a wspomaga efekt elektrostatyczny.

Szczoteczki soniczno-jonowe

Elektryczne szczoteczki jonowe wykazywały znacznie wyższą skuteczność usuwania płytki nazębnej niż szczoteczki manualne w obszarach przedtrzonowych i trzonowych (Takahiro Ikawa). Aby określić skuteczność zmniejszania płytki nazębnej przez urządzenie Sonic-Fusion, Qaqish i in. Przeprowadził badanie eksperymentalne i stwierdził, że grupa Sonic-Fusion była ponad dwukrotnie skuteczniejsza niż standardowa grupa szczotkująca manualnie i nitkująca zęby we wszystkich pomiarach.

Szczoteczki magnetyczne

W tej odmianie szczoteczek elektrycznych za działanie odpowiada kombinacja mikro drgań włókien z ruchem oscylacyjno-rotacyjnym. 

Szczoteczki ultradźwiękowe

Włókna główki szczoteczki ultradźwiękowej wibrują przeważnie przy częstotliwościach ultradzwięków czyli od 1,6 MHz czyli inaczej 96 000 000 min-1

Wady szczoteczek elektrycznych

To przede wszystkim wyższa cena. Ponadto trzeba pamiętać o ładowaniu. Obecnie większość producentów oferuje już magnetyczne czyli bezkablowe ładowanie co znacznie ułatwia użytkowanie elektrycznych szczoteczek do zębów. Również wymienne główki są zdecydowanie droższe od szczoteczek do zębów manualnych.

Metody czyszczenia

Petker i inni badali skuteczność czyszczenia granicy ząb – brzeg dziąsła. Dane dotyczące płytki nazębnej wskazywały, że uczestnicy badania zaniedbali czyszczenie brzegów dziąseł. Wydaje się, że dzieje się tak niezależnie od używanego urządzenia (szczoteczka ręczna/ mechaniczna). W porównaniu z poziomem płytki nazębnej u osób codziennie używających szczoteczek manualnych nie zaobserwowano żadnej przewagi w stosunku do osób używających szczoteczek elektrycznych. Ponadto utrzymywanie się płytki nazębnej było bardziej widoczne na powierzchniach podniebiennych i proksymalnych.